HISTORIA STAROŻYTNEGO EGIPTU

W Egipcie narodziła się jedna z największych i najstarszych cywilizacji starożytnego świata. Dzieje Egiptu faraonów rozpoczęły się na przełomie IV/III tysiąclecia p.n.e. Doszło wówczas do zjednoczenia dwóch odrębnych dotąd państw - Egiptu Dolnego i Egiptu Górnego. Zjednoczenia tego miał dokonać król Górnego Egiptu Menes, który podbił i podporządkował sobie Dolny Egipt. Menes został pierwszym władcą Egiptu i założycielem pierwszej dynastii. Państwo, które wówczas powstało miało przetrwać kilka tysięcy lat, a władzę nad nim sprawowały kolejne dynastie faraonów. Ich władza i ustrój, jaki stworzyli w Egipcie okazały się niezwykle trwałe. Do tej trwałości przyczyniło się przekonanie, że faraon jest żyjącym bogiem i jemu tak samo jak bogom należy się cześć religijna. Umocniło to jego pozycję i stanowiło jedną z podstaw absolutnej władzy. Sam tytuł faraon (z jęz. egip. per-aa oznacza "wielki dom") pojawił się jednak dopiero w czasach Nowego Państwa.

 

Dzieje Egiptu współcześni historycy dzielą na trzy główne okresy: Stare, Średnie i Nowe Państwo.

 

W okresie Starego Państwa (ok. 2675-2170 r. p.n.e.) Egipt przeżywał największą stabilizację. Dzięki niej w pełni rozwinęła się wówczas egipska cywilizacja. Najważniejszymi pomnikami tamtych czasów są wielkie grobowce faraonów - piramidy. Największą z nich jest piramida Cheopsa z IV dynastii wzniesiona w Gizie.

 

Okres Średniego Państwa (ok. 2000-1760 r. p.n.e.) przyniósł dalszy rozwój cywilizacji egipskiej. Swój dojrzały kształt uzyskała religia egipska. Była to religia politeistyczna z bardzo dużym zastępem bogów. Egipcjanie wierzyli w życie pozagrobowe i w to, że dusza po śmierci żyje dotąd, dopóki rozkładowi nie ulegnie ciało. Stąd rozwinęła się praktyka mumifikacji zwłok, która miała pomóc utrzymać je w nienaruszonym stanie. W związku z ogromnym znaczeniem religii w życiu Egipcjan bardzo ważną pozycję w państwie zajmowali kapłani. W tym okresie wzrosła też rola urzędników. Prowadzono bardzo wiele ważnych prac - wznoszono kolejne wielkie świątynie oraz budowano systemy irygacyjne.

 

Okres Nowego Państwa (ok. 1565-1085 r. p.n.e.) był ostatnim okresem, w którym państwo egipskie cieszyło się pomyślnością i rozwojem. Egipt prowadził wówczas liczne podboje, co pozwoliło mu stać się główną potęgą polityczną na starożytnym wschodzie. Opanowano Syrię i Palestynę, a granice państwa sięgnęły do rzeki Eufrat. Jednocześnie utrzymywał szerokie kontakty z krajami leżącymi nad Morzem Śródziemnym oraz tymi położonymi na Bliskim Wschodzie; prowadził wymianę handlową. Ważnym wydarzeniem tego okresu była reforma religijna faraona Amenhotepa IV, który wprowadził w państwie kult jedynego boga słońca - Atona (wyobrażany jako tarcza słoneczna) i sam przyjął imię Echnaton. Zaczął zwalczać inne kulty - w tym szczególnie kult boga Amona. Spośród wielu słynnych władców tych czasów można wymienić królową Hatszepsut oraz faraona Tutanchamona, który objął władzę mając tylko 10 lat. Egipt w tym okresie stoczył wiele wojen na Bliskim Wschodzie. Rządy faraonów Setiego I i Ramzesa II zapewniły mu pozycję mocarstwową. Ramzes II wsławił się nie tylko podbojami. Za panowania tego faraona powstały takie monumentalne budowle jak zespół świątyń w Abu Simbel oraz sala kolumnowa wielkiej świątyni w Karnaku.

 

Wyczerpany wojnami oraz osłabiony przez walki o władzę Egipt chylił się powoli ku upadkowi. Rządy nad państwem dostały się w ręce obcych dynastii, których władcy pochodzili z obcych krajów - Libii, Nubii, a w VII w. p.n.e. też Asyrii. Egipt zaczął przegrywać wojny i utracił wszystkie swoje zdobycze (605 r. p.n.e.).

W wyniku najazdu Persów Egipt stał się w 525 r. p.n.e. częścią imperium perskiego. Kiedy Persów pokonał Aleksander Wielki, Egipt wszedł w skład jego imperium. Wreszcie po śmierci Aleksandra rządy w Egipcie objął jeden z jego wodzów - Ptolemeusz. Dał on początek dynastii Ptolemeuszy, która władała Egiptem do 30 r. p.n.e. Nastąpił wówczas proces hellenizacji Egiptu. W 30 r. p.n.e. Egipt został podporządkowany przez Rzym (w wyniku klęski Marka Antoniusza i jego żony Kleopatry, którzy razem popełnili samobójstwo) i stał się tylko prowincją rzymską.